Legalność oprogramowania

 

Posiadanie wiedzy na temat praw autorskich jest niezmiernie istotne zarówno dla użytkowników oprogramowania, jak i dla twórców. Pozwala to nie tylko chronić nasze prawa, ale także zrozumieć prawa przysługujące tym, którzy tworzą oprogramowanie, które wykorzystujemy.

W naszym kraju prawo autorskie jest regulowane ustawą z dnia 4.02.1994r. Główny podział praw autorskich:

Autorskie prawa osobiste - są to prawa do powiązania nazwiska autora z jego dziełem. Prawa te nigdy nie wygasają i są z natury rzeczy niezbywalne. Nie można się ich zrzec ani przenieść na inną osobę.

Autorskie prawa majątkowe - są to prawa zabezpieczające interesy twórców utworów albo wydawców, którzy nabyli od autora prawa majątkowe do rozporządzania nim. Prawa te wygasają po 70 latach od śmierci autora lub po 70 latach od rozpowszechnienia utworu, gdy autor nie jest znany.

1. Powodem wprowadzenia praw autorskich było zabezpieczenie twórców oraz wydawców. Naruszenie praw majątkowych wiąże się z następującymi szkodami dla twórców:

- utrata przez twórców zysków z tytułu rozpowszechniania utworów,

- straty firm zajmujących się dystrybucją i promocją utworów,

- straty państwa związane z nie odprowadzonymi podatkami.

2. Zgodnie z prawem użytkownik, bez zezwolenia posiadacza praw autorskich do programu, jako legalny jego użytkownik może:

- utworzyć jedną kopie zapasową jeśli jest to niezbędne do korzystania z programu,

- zwielokrotniać kod, jeśli jest to niezbędne do uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania niezależnie działającego programu.

Kiedy naruszamy prawa autorskie?

Przykładów nadużyć praw autorskich, bądź ich jawnego łamania jest bardzo dużo. Np. gdy wykorzystujemy zdjęcia z prawami autorskimi, zawierającymi znaki wodne a my, jako osoby nieposiadające do nich praw usuwamy informacje o autorze, jego logo i innych szczegółowych informacji. Nawet jeśli obraz jest ogólnodostępny nie zwalnia nas to od respektowania praw osobistych autora. 

Co nie posiada praw autorskich?

Są to wszystkie proste informacje pochodzące od instytucji bądź zamieszczone w prasie. Przykładowo prognoza pogody, kurs walut czy repertuar kin nie podlega prawu autorskiemu. Możemy je bezpiecznie używać.

Zasady ściśle regulujące możliwości korzystania z oprogramowania zawarte są w tzw. Licencji. Mamy kilka typów licencji. Freeware, Shareware, GNU, licencja grupowa, licencja jednostanowiskowa. Poniżej kilka słów o każdej z nich.

Freeware – są to programy do darmowego użytku, można je rozpowszechniać za darmo jednak nie wolno robić w nich żadnych zmian, ani nie pozyskiwać przez nie wartości materialnych – mówiąc prostym językiem, nie wolno ich sprzedawać. Zazwyczaj są to darmowe wersje płatnego oprogramowania, za który trzeba zapłacić.

Shareware – są to pełne wersje programów przeznaczone do testów. Dzięki udostępnieniu pełnej wersji, potencjalny użytkownik może przetestować wszystkie aspekty oprogramowania. Po odpowiednim czasie programy często dodają swój znak wodny, bądź wyłączają część funkcji.

GNU – oprogramowanie które musi być udostępnione w postaci binarnej tak aby każdy mógł swobodnie modyfikować je do własnych potrzeb. Możemy je modyfikować oraz użytkować bez żadnych ograniczeń.

Licencja grupowa – pozwala na używanie oprogramowania w sieci lub określonym zestawie komputerów np. w urzędzie, szkole czy pracowni. Określa ona maksymalną ilość komputerów oraz ich ograniczenia.

Licencja jednostanowiskowa  - analogicznie do licencji grupowej, licencja ta uprawnia do zainstalowania oprogramowania na jednym stanowisku.

Formy ograniczeń.

Mamy różne tryby demonstracyjne programów. Niektóre licencje pozwalają na zapoznanie się z programem bez ograniczeń przez określony czas, inne udostępniają tylko część funkcji. Rozróżniamy Trialware który po zainstalowaniu jest w pełni sprawny ale tylko przez określony czas zazwyczaj od 30 do 90 dni. Po tym okresie, jeśli użytkownik nie zakupi kodu u producenta, nie ma prawa dalej z niego korzystać. Drugim pod względem popularności jest Demo. Programy te nie mają ograniczenia czasowego, natomiast ich funkcjonalność jest bardzo mocno ograniczona. Nie udostępniają całego kodu a jedynie demonstracyjny fragment, aby zachęcić do kupna pełnej wersji. Jeśli chcemy płacić za oprogramowanie i jesteśmy gotowi na kilka niedogodności mamy możliwość korzystania z Adware – programu w którym zawarte są reklamy umożliwiające twórcą zarabianie pieniędzy poprzez ich wyświetlanie.

Piractwo – co grozi za nielegalne pobieranie programu?

Użytkownik który wbrew przepisom obowiązującego prawa pobiera z Internetu pliki chronione prawami autorskimi takimi jak muzyka, filmy, dokumenty czy płatne oprogramowanie popełnia przestępstwo i może ponieść przewidziane prawem konsekwencje:

Nielegalne pobieranie programów - Grozi to gryzwnami, karą więzienia(osoba, która świadomie nielegalnie pobiera oprogramowanie, może podlegać karze pozbawienia wolności nawet do 5 lat), karami pieniężnymi za zadośćuczynienie oraz konsekwencjami prawno-finansowymi, takimi jak pozwy cywilne(np. od poszkodowanych firm) i sankcje administracyjne. Dodatkowo istnieje ryzyko infekcji złośliwym oprogramowaniem. Dodatkowo przypadku pobierania oprogramowania z niepewnego źródła, istnieje ryzyko utraty ważnych danych i naruszenia prywatności.

Warunki korzystania z programu komputrowego zawsze są określone w umowie licencencyjnej. Co istotne, nawet legalnie uzyskany program, lecz użytkowany niezgodnie z umową licencyjną, może wiązać się z konsekwencjami prawnymi oraz finansowymi.